
GRANDS CONCERTS: LA GUILDE DES MERCENAIRES
Program Riposta jest przeglądem muzyki weneckiej początku XVII wieku, kluczowego okresu, w którym w samym apogeum głębokich napięć politycznych, religijnych i artystycznych w sztuce kompozycji pojawił się całkiem nowy styl.
„Wenecjanie rodzą się wolni i nie muszą opowiadać się przed nikim poza Bogiem, który jako jedyny stoi nad dożą w rozwiązywaniu spraw” – tą odpowiedzią skierowaną do papieża Pawła V w 1605 roku Republika Wenecka nie pozostawia wątpliwości co do jej stanowiska wobec władz kościelnych. W Wenecji tamtej doby przedstawiciele Kościoła nie mają żadnej władzy politycznej i mogą być stawiani przed sądem cywilnym, jeśli naruszają prawo republiki.
Konflikt z papieżem doprowadzi w końcu do ekskomunikowania republiki i jej poddanych. Oficjalnie wenecjanie nie mogą odprawiać mszy, udzielać i przyjmować sakramentów. Cóż z tego, skoro doża Leonardo Dona i weneccy senatorzy, ludzie głęboko religijni, ale świadomi swoich obowiązków, najzwyklej w świecie zabronią publikacji papieskiego interdyktu... Wenecjanie kontynuują zatem praktyki religijne, łącząc je jak zawsze z niesamowitym komponentem artystycznym, najbardziej zadziwiającym w ówczesnej Europie.
Tymczasem w 1610 roku Claudio Monteverdi, związany jeszcze wówczas z dworem księstwa Mantui, dedykuje swoje najważniejsze dzieło sakralne Vespro della Beata Vergine papieżowi Pawłowi V. Wkrótce potem, w 1613 roku kompozytor obejmuje stanowisko maestro da cappella, jedno z najważniejszych w tamtej epoce wyróżnienie dla muzyka, w weneckiej bazylice Świętego Marka.
Program zespołu La Guilde des Mercenaries wpisuje się w kontekst tych politycznych i artystycznych konfliktów i dynamicznych zmian. Muzyczna historia XVII wieku, czyli włoskiego seicento, rozpoczyna się jeszcze w polifonicznej tradycji prima pratica. Jednak utwory wokalne wzbogacane są stopniowo o ozdobniki i dyminucje, na plan pierwszy wysuwa się tekst literacki, głos zyskuje prymat, a instrumenty, zamiast go podwajać, wybijają się na niezależność. Pojawiają się basso continuo i nowa forma instrumentalna: sonata, która wykuwa się jeszcze zanim zacznie nosić tę nazwę. Wraz z seconda pratica, rozwiniętą zwłaszcza przez Claudio Monteverdiego, rodzi się całkiem nowy sposób pisania muzyki.
Podczas gdy w początkach XVII wieku władze świeckie i religijne toczą spór o Wenecję, jej kompozytorzy i muzycy emanują kreatywnością i inwencją. To, co w ich wydaniu uznać można za artystyczną ripostę na tumult epoki, daje początek nowej muzycznej estetyce: w okresie konfliktów i napięć artyści poszukują nowej harmonii świata.